Ukrayna Vatandaşları Çalışma izni 6735 sayılı Uluslararası İş Gücü Kanununa göre düzenlenmektedir. Türkiye’de çalışmak isteyen yabancılar bu kanunun şartlarına göre çalışmak için izin almalıdırlar. Ukrayna vatandaşları da bu kanununa göre izin alarak çalışmalıdırlar. İzin almadan çalışan yabancıya da çalıştıran işverene de idari para cezaları ve yabancı için sınır dışı kararı alınmaktadır.
Çalışma izni Bakanlıkça resmî bir belge şeklinde düzenlenen ve geçerlilik süresi içinde yabancıya Türkiye’de çalışma ve ikamet hakkı veren izin demektir.
İş gücü kanununun içinde birçok başlık yer almaktadır. Yabancılar içinde en çok tercih edilen çalışma izinleri şöyledir;
- Bağımsız çalışma izni: Yabancıya Türkiye’de kendi ad ve hesabına çalışma hakkı veren çalışma iznidir.
- Süresiz çalışma izni: Yabancıya, Türkiye’de süresiz çalışma hakkı veren çalışma iznidir.
- Turkuaz Kart: Yabancıya, Türkiye’de süresiz çalışma hakkı, mevzuat hükümlerine göre eş ve bakmakla yükümlü olduğu çocuklarına ise ikamet hakkı veren belgedir.
- Bakanlık: Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığından yabancı için işvereni tarafından alınan izin belgesi
Ukrayna Vatandaşı çalışma izni başvurusunu yurt içinden yapabileceği gibi yurt dışından da yapma hakkı vardır. Yurt içinden yapılacak başvuru doğrudan Bakanlığa, yurt dışından yapılacak başvuru yabancının vatandaşı olduğu veya yasal olarak bulunduğu ülkedeki Türk temsilciliklerine yapılabilmektedir. Yabancının yurt dışından yapacağı çalışma izni başvurusunu Türk büyükelçilikleri Bakanlığa iletecektir.
Ukrayna Vatandaşları Çalışma izni başvuruları uluslararası işgücü politikasına göre değerlendirilir. Bakanlığın talebi üzerine ilgili kamu kurum ve kuruluşları ile kamu kurumu niteliğindeki meslek kuruluşlarının da yabancı uyruklu kişi için görüşleri dikkate alınır. Bu görüşler alındıktan sonra Ukrayna Vatandaşının başvurusunda eksik bilgi veya belgelerin olması hâlinde, bu eksiklikler tamamlanıncaya kadar başvurunun değerlendirilmesi ertelenir. Erteleme süresi, bilgi veya belge eksikliklerinin tamamlanmasını geciktiren önemli bir sebebin varlığının resmî makamdan belgelendirilmesi durumunda otuz günü aşamaz. Erteleme süresi sonunda eksiklikleri tamamlamayan yabancının çalışma izni başvurusu kabul edilmeyecektir.
Ancak Ukraynalı yabancının usulüne uygun olarak yaptığı başvurusunun değerlendirilmesi, bilgi ve belgelerin tam olması şartıyla otuz gün içinde tamamlanır.
Ukrayna’dan Çalışma Vizesi Başvurusu
Türkiye’ye çalışmak amacı ile gelen Ukrayna vatandaşlarının ilk olarak, çalışmak için bir iş yeri ile anlaşması gereklidir. Daha sonra yabancı ve işveren tarafından aralarında imzaladıkları iş sözleşmesini Türk Büyükelçiliğine sunarak Ukrayna Vatandaşları çalışma vizesi talep edecektir.
Ukrayna Vatandaşı çalışma vizesi isteği Türk Büyükelçiliğince kabul görmesinden sonra Türk Temsilciliği tarafından 16 haneli bir referans numarası verilmektedir. Ukraynalı yabancı bu referans numarasını Türkiye’deki anlaşma sağladığı işverene gönderecektir.
Referans numarasını öğrenen işveren PTT’den e-devlet şifresi alarak referans numarasını Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığının sistemine girerek yabancı uyruklu kişinin çalışma izni başvurusunu başlatacaktır.
Referans numarasını işverene ulaştıran Ukrayna vatandaşının işvereni en geç 10 işgünü içinde elektronik çalışma izni başvurusunu başlatmalı ve aynı 10 işgünü içinde gerekli belgeleri Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı’na iletmelidir.
Çalışma vizesi talep eden yabancının Türkiye’de bulunmaması nedeniyle tarafların ıslak imzalarının bulunduğu iş sözleşmesinin de ayrıca Bakanlığa gönderecektir.
Çalışma vizesi onaylanan yabancı vize geçerliliğinin başladığı tarihten itibaren altı ay içinde Türkiye’ye giriş yapmalıdır. Bu süre içinde Türkiye’ye gelmeyen yabancının çalışma vizesi iptal edilir.
UKRAYNA VATANDAŞLARI İÇİN ÇALIŞMA İZNİ VE ÇALIŞMA VİZESİ BAŞVURUSU
Yurtiçinden Çalışma İzni Başvurusu
Yurt içinden yapılacak çalışma izni başvuruları için Ukrayna Vatandaşının ilk olarak ikamet izni alması gereklidir. İkamet izni başvurusu Göç İdaresinin resmi internet sayfasından e-ikamet sistemi üzerinden başlatılacaktır. Yani çalışmak isteyen yabancının en az altı aylık oturma izni olması gereklidir. Fakat bu altı aylık ikamet izni öğrenci ikamet izinlerinden lisans ve ön lisans kategorileri için geçerli değildir. Çünkü Ukraynalı yabancı ön lisans ve lisans öğrencisi ise çalışmak için en az bir yıllık bir ikamet süresini doldurmalıdır.
Yurt içinden çalışma izinleri için yetkili makam Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığıdır.
Elektronik ortamdan online olarak yapılacak çalışma izin başvurusunun tamamlanmasının ardından imzalanacak Başvuru Formu ve dilekçenin en geç 6 işgünü içinde Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı’na teslim etmelidir.
Ukrayna Vatandaşları Çalışma Ön İzni
Ukrayna Vatandaşları çalışma ön izni Ukraynalı yabancının sağlık ya da eğitim hizmetlerinden biri için çalışma izni istemesi üzerine alması gereken ilk çalışma izni şartıdır. Bu izinler sağlık sektöründe çalışılacaksa Sağlık Bakanlığından, eğitim alanında çalışılmak isteniyorsa Milli Eğitim Bakanlığından alınmalıdır. Alınacak ön izinlerin sonuçları Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığına adı geçen diğer bakanlıklar tarafından iletilmektedir.
Ön izin alarak çalışmaya başlayan Ukrayna Vatandaşlarının çalışma izni gerekli nitelik ve uzmanlığı taşımadığı anlaşılan yabancı kategorisine katılarak reddedilemez.
Yükseköğretim Kanununa göre çalışacak yabancı uyruklu öğretim elemanlarına çalışma izni, Yükseköğretim Kurulunun vereceği ön izne dayanarak Bakanlıkça verilmektedir.
Yine araştırma ve geliştirme personeli olarak çalıştırılacak olan yabancının çalışma izni başvuruları Bilim, Sanayi ve Teknoloji Bakanlığının olumlu görüşü olması hâlinde değerlendirilir.
Çalışma izni uzatma başvuruları da ilgili bakanlığın veya Yükseköğretim Kurulunun ön iznine tabidir.
Çalışma İzni Türleri
- Ukraynalı yabancının başvurusunun olumlu değerlendirilmesi durumunda yabancıya, iş veya hizmet sözleşmesinin süresini aşmamak şartıyla, belirli bir işyerinde veya bunların aynı işkolundaki işyerlerinde belirli bir işte çalışmak koşuluyla yabancının ilk başvurusunda en çok bir yıl geçerli çalışma izni verilmektedir.
- Türkiye’de uzun dönem ikamet izni veya en az sekiz yıl kanuni çalışma izni olan Ukraynalı yabancıların süresiz çalışma iznine başvurma hakkı vardır. Ancak, yabancının başvuru şartlarını taşıması yabancıya mutlaka süresiz çalışma izni alabileceği anlamına gelmemektedir. Değerlendirme tamamen Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığına aittir. Süresiz çalışma izni olan yabancı, bazı özel hakları saklı kalması koşuluyla Türk vatandaşlarına tanınan haklardan yararlanır. Ayrıca süresiz çalışma izni asla Türk Vatandaşlığı kazanmış olmak demek değildir.
- 6102 sayılı Türk Ticaret Kanununa göre kurulmuş olan;
- Limited şirketlerin şirket ortağı olan müdürü,
- Anonim şirketlerin şirket ortağı olan yönetim kurulu üyesi,
- Sermayesi paylara bölünmüş komandit şirketlerin yönetici olan komandite ortağı, olan yabancılar çalışma izni alarak çalışabilirler.
- Bağımsız çalışma izninin de, yabancının; eğitim düzeyi, mesleki deneyimi, Türkiye’deki faaliyetinin veya yatırımının ülke ekonomisine ve istihdama etkisi dikkate alınmaktadır. Ayrıca bağımsız çalışma izinleri süresiz değildir, Bakanlık tarafından süreli olarak verilen çalışma iznidir.
Turkuaz Kart
Uluslararası işgücü Kanununa göre eğitim düzeyi, mesleki deneyimi, Türkiye’deki yatırımının ülke ekonomisine ve istihdama etkisi gibi önemli hususlar göz önünde bulundurularak Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı tarafından başvurusu uygun görülen Ukraynalı Vatandaşına verilen bir çalışma izni türüdür.
Önce üç yılı olarak verilmektedir. Bu verilen süreye geçiş süresi denilmektedir. Bakanlık, geçiş süresi içinde işveren veya yabancıdan yürütülen faaliyetlere ilişkin bilgi ve belge talep edebilir. Bu bilgi ve belgelerin olumlu olması halinde iptal edilmeyen Turkuaz Kartta yer alan geçiş süresi kaydı, yabancının başvurması durumunda kaldırılır ve süresiz Turkuaz Kart verilir. Yabancı bu başvuruyu, geçiş süresinin dolmasına yüz seksen gün kalmasından itibaren, her durumda geçiş süresi dolmadan yapmalıdır. Bu süre dolduktan sonra geçiş süresi kaydının kaldırılmasına ilişkin yapılan başvuru reddedilir ve Turkuaz Kart geçersiz hale gelir.
Turkuaz Kart sahibi yabancı, eş ve bakmakla yükümlü olduğu çocuklarına Turkuaz Kart sahibi yakını olduğunu gösteren ve ikamet izni yerine geçen belge verilmektedir. Bu belge ile Turkuaz kart sahibi yabancının ailesi ayrıca ikamet izni almasına gerek olmadan ülkede kalabilmektedir.
Çalışma İzninin İptali
- Yabancının aldığı çalışma izni sürenin sona ermesi veya Bakanlıkça iptal edilmesiyle geçerliliğini kaybeder.
- Çalışma izni alan Ukrayna Vatandaşının iznin geçerlilik tarihinden itibaren altı ay içinde Türkiye’ye gelmemesi,
- Yabancının pasaportunun veya pasaport yerine geçen kimlik belgesinin geçerlilik süresinin uzatılmaması,
- Kanunda belirtilen hükümlere aykırı olarak çalıştığının tespit edilmesi
- Yabancının çalışma akdinin herhangi bir nedenle sona ermesi durumunda,
- Çalışma izni başvurusunun sahte veya yanıltıcı bilgi ve belgelerle yapıldığının sonradan tespit edilmesi,
- Turkuaz kart sahibi kapsamında olması ve geçiş süresi içinde talep edilen bilgi ve belgeleri sunmaması ya da bunların niteliklerini kaybettiğinin anlaşılması,
Çalışma İzninin İstisnai Olarak Verilebileceği Yabancılar
- Nitelikli işgücü olarak değerlendirilen yabancılara
- Çalışacağı ülkeye sağlayacağı katkı bakımından nitelikli yatırımcı olarak değerlendirilen yabancılara
- Belirli bir süre için işvereni tarafından Türkiye’de gerçekleştirilen bir projede istihdam edilecek yabancı
- Türk soylu olduğu bildirilen yabancılar
- Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti vatandaşı olanlar
- Avrupa Birliği üyesi ülke vatandaşı olan yabancılar
- Uluslararası koruma başvurusu sahibi, şartlı mülteci, geçici koruma sağlanan veya vatansız ya da mağdur destek sürecinden yararlanan insan ticareti mağduru olan yabancılar
- Bir Türk vatandaşı ile evli ve eşiyle Türkiye’de evlilik birliği içinde yaşayan Ukrayna Vatandaşları
- Yabancı devletlerin ve uluslararası kuruluşların Türkiye’deki temsilciliklerinde çalışan yabancı
- Başarısı ile uluslararası düzeyde olan bilimsel, kültürel, sanatsal veya sportif amaçla Türkiye’ye gelen yabancı
- Sınır ötesi hizmet sunucusu
Çalışma İzni Düzenlenmesi ve Şekli
Çalışma izni ya da çalışma izni muafiyeti, yabancının pasaport veya pasaport yerine geçen kimlik belgelerinin geçerlilik süresinden altmış gün daha kısa süreli ve her yabancı için ayrı verilir. Yani yabancının pasaport tarihi çalışma izni istediği tarihten en az altmış gün daha uzun süreli olmalıdır.
Çalışma izni ve çalışma izni muafiyeti belgelerinin şekli ve içeriği Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığınca belirlenir. Bu belgelerin basım ve dağıtım işlemleri Bakanlıkça yerine getirilir. Değerli kâğıt bedellerinin tahsiline ilişkin usul ve esaslar, Bakanlık ve Maliye Bakanlığınca birlikte belirlenir.
Çalışma İzni Sosyal Güvenlik Yükümlülüğü
Ukraynalı yabancıyı çalıştıran işverenler 5510 sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu göre yabancıyı sigortalı olarak çalıştırmalıdır. Yine çalıştırılan yabancının çalışma durumunun sona ermesi halinde en geç on beş gün içinde Bakanlığa bildirmek zorundadır. Sigortasız işçi çalıştırmanın cezai yaptırımları bulunmaktadır.
Genel Sağlık Sigortası Kanunu kapsamındaki yabancıların ve işverenlerin bu Kanundan doğan yükümlülüklerini yerine getirip getirmedikleri Bakanlık iş müfettişleri ile Sosyal Güvenlik Kurumu müfettişleri ve sosyal güvenlik denetmenleri tarafından denetlenmektedir. Gereken yükümlülüklerini yerine getirmediklerini tespit edilen işverenin bu durumu Bakanlığa bildirilir.
Bakanlığa yapılan bildirimler üzerine, gönderilen tutanaklara ve denetim raporlarına göre, bu Kanunda yer alan idari para cezaları Çalışma ve İş Kurumu il müdürünce uygulanır. Bu uygulama sonucunda verilen idari para cezaları, tebliğden itibaren bir ay içinde ödenmelidir.